Czym jest kapturnik kapucynek ?

Kapturnik kapucynek to chrząszcz z rodziny kapturnikowatych i rodzaju Bostrichidae. W Polsce występuje 9 przedstawicieli rodziny kapturnikowatych niemniej większość spośród nich to gatunki występujące bardzo rzadko, a część z nich widywana jest na tyle rzadko, ze przypuszcza się, że nie występują już na terenie Polski. Na przykład przypominający kornika Stephanopachys linearis ostatni raz widziany był na terenie Polski około 200 lat temu w Ostródzie.

Morfologia kapturnika kapucynka,

Czyli jak wygląda kapturnik kapucynek

Osobniki dorosłe kapturnika kapucynka cechują się wyjątkowo dużym zróżnicowaniem rozmiarów. Najmniejsze spośród zaobserwowanych osobników dorosłych miały 6 milimetrów długości, a największe nawet 15 milimetrów. Rozmiary osobników dorosłych uzależnione są od warunków w których rozwijały się larwy, a zwłaszcza od dostępności pożywienia.

Ciało kapucynka jest czarne z wyjątkiem ceglasto-czerwonych pokryw, które łatwo rzucają się w oczy sprawiając, że owad ten jest dobrze widoczny. Ceglasto czerwony kolor mają też 4 ostatnie pierścienie odwłoka kapturnika kapucynka. Zdarzają się również osobniki kapturnika kapucynka mające czarne odwłoki, a nieliczni przedstawiciele tego gatunku mają też czarne pokrywy skrzydłowe.

Przedplecze kapturnika kapucynka jest grube i kuliste. Przednia część przedplecza kapturnika kapucynka pokryta jest licznymi ząbkami, a tylna bruzdami. Wyjątkowo duże rozmiary przedplecza kapturnika kapucynka sprawiają, że częściowo zakrywa ono głowę, która z kolei jest wyjątkowo mała. Właśnie tej wyjątkowo dużej różnicy pomiędzy rozmiarami przedplecza, a rozmiarami głowy sprawiającej, że wygląda on jakby był zakapturzony kapturnik kapucynek zawdzięcza swoją nazwę. Warto zwrócić uwagę, że do kapturów nawiązują oba człony nazwy tego zwierzęcia. Nawiązywanie nazwy kapturnik jest oczywiste niemniej warto też zwrócić uwagę na to, że człon kapucynek również wiąże się z kapturem. Słowo kapucynek pochodzi od kapucyna czyli członka katolickiego Zakonu Braci Mniejszych Kapucynów. Habity mnichów należących do tego zakonu posiadają kaptury.

Występowanie kapturnika kapucynka,

Obrzeża lasów, składowiska drewna, tartaki

Kapturnik kapucynek występuje w całej Polsce, ale na większości terytorium naszego kraju jest on dość rzadki, choć zdarzają się miejsca w których występuje on w znaczących ilościach. Szczególnie często pojawia się on na obrzeżach lasów, zrębach, składowiskach drewna i w tartakach. Osobniki dorosłe kapturnika kapucynka obserwowane są od maja do lipca. Gromadzą się w licznych grupach na pniakach, gałęziach lub wykonanych z drewna elementach takich jak na przykład słupy. Kapturniki preferują drewno dębowe niemniej spotykane są również na topolach, jesionach i innych drzewach liściastych.

Rozwój kapturnika kapucynka

Osobniki dorosłe kapturnika kapucynka aktywne są przede wszystkim w godzinach popołudniowych. Czas kiedy nie są aktywne spędzają w spękaniach drewna i innych zakamarkach. Kapturniki są bardzo ruchliwe zwłaszcza podczas rójki, ale niechętnie latają. Podczas rójki dochodzi do intensywnej rywalizacji pomiędzy samcami. Walczą oni o samice i o niewielkie terytoria. Do walk dochodzi zwłaszcza pomiędzy dużymi samcami. Samce małe starają się unikać walk i stosują mniej skuteczną, ale za to jedyną dostępną w ich sytuacji strategię polegającą na tym, że podkradają się do samic, gdy większe samce zajęte są wzajemnymi utarczkami.

Kopulacja kapturników kapucynków przebiega w ten sposób, że samiec zbliża się do samic, stuka przedplecze samicy za pomocą własnego przedplecza, dotyka koniec ciała samicy za pomocą swojej głowy, odwraca się tyłem i łączy swój odwłok z odwłokiem samicy. Kopulacja kapucynków trwa około kilkudziesięciu sekund.

Po kopulacji następuje składanie jaj. Jaja składane są przez samice kapucynka w szczelinach w drewnie.

Larwy kapucynka rozwijają się w drewnie martwym. Żerowanie larw kapucynków jest wyjątkowo intensywne. Drążone przez larwy korytarze mają do 5 milimetrów średnicy. W wyniku żerowania może dojść nawet do całkowitego zjedzenia przez larwy środkowej części gałęzi w ten sposób, że zamienia się ona w wypełnioną wiórami rurkę. Larwy kapturników są białe. Przód ciała larwy jest mocno wypukły. Głowa wciągnięta w przedtułów. Rozwój larw trwa kilka lat, a jego dokładna długość uzależniona jest od warunków w których żyją larwy. W wyjątkowo sprzyjających warunkach rozwój pojedynczej generacja kapturnika kapucynka może trwać rok.

Szkody wywoływane przez kapturnika kapucynka

Szkodnik techniczny drewna

Kapturnik kapucynek jest szkodnikiem technicznym drewna atakującym drewno przeznaczone dla budownictwa lub przemysłu meblowego a czasami nawet gotowe meble niemniej powodowane przez niego szkody w chwili obecnej nie są duże ze względu na to, że występuje on dość rzadko.