Czym jest trojszyk gryzący?

Trojszyk gryzący (Tribolium castaneum) to Chrząszcz z rodziny czarnuchowatych i  podrodziny Tenebrioninae. Trojszyk gryzący bywa również nazywany czerwonym chrząszczem mącznym co jest dosłownym tłumaczeniem jego Angielskiej nazwy.

Czym są czarnuchowate?

Czarnuchowate znane też jako mączniki to rodzina chrząszczy zaliczana do podrzędu wielożernych, infrarzędu Cucujiformia i nadrodziny Tenebrionoidea.

Czarnuchowate to niezwykle liczna grupa owadów licząca około 20 000 gatunków. Jak sama nazwa wskazuje w ubarwieniu należących do tej grupy zwierząt dominuje czerń. Czarnuchowate są kosmopolityczne. Wiele spośród czarnuchowatych występuje na pustyniach lub półpustyniach. Niektóre z nich jak na przykład będący tematem tego artykułu trojszyk gryzący są szkodnikami magazynowymi zbóż i przetworów zbożowych. W diecie czarnuchowatych dominuje martwa materia organiczna. Rozmiary czarnuchowatych mieszczą się w bardzo szerokim zakresie rozciągającym się od 1,3 do 80 milimetrów. Gatunki czarnuchowatych występując w środkowej Europie dorastają do 40 milimetrów. Czarnuchowate cechują się wysoką różnorodnością kształtów. Istnieją gatunki o ciele wydłużonym, owalnym, wysklepionym lub cylindrycznym. Powierzchnia ich ciał może być gładka, lub urzeźbiona, pokryta włoskami, szczecinkami i łuskami lub naga.

Morfologia trojszyka gryzącego

Ciało trojszyka gryzącego jest lekko spłaszczone i wydłużone. Ma ono od 3 do 3,5 milimetrów długości. Ubarwienie trojszyka gryzącego może być rdzawo brązowe, czerwonobrunatne lub rude. Głowa trojszyka gryzącego jest mniej masywna niż głowa trojszyka ulca. Przy przednim brzegu oka znajdują się ciemne plamki. Tępe policzki trojszyka gryzącego nie wystają poza krawędź oczu. Przedplecze trojszyka gryzącego ma prostokątny obrys. Najszersze jest ono  pośrodku bocznej krawędzi. Czułki trojszyka gryzącego składają się z 11 segmentów. Trzy ostatnie z nich tworzą wyraźną buławkę. Oczy trojszyka gryzącego są częściowo podzielone. W najwęższym miejscu mają one 3 lub 4 fasetki.

Występowanie trojszyka gryzącego

Trojszyk gryzący jest gatunkiem kosmopolitycznym i synantropijnym. Prawdopodobnie pochodzi z Indii w których występuje pod korą drzew. Najczęściej spotykany jest w magazynach zbożowych. Trojszyk gryzący to jeden z najpowszechniej występujących szkodników magazynowych na świecie.

Trojszyk w domu, magazynach, pomieszczeniach

Miejscami w magazynach w których trojszyki gryzące gromadzą się najliczniej są ściany i opakowania produktów. Trojszyk gryzący często współwystępuje z rozpłaszczykiem rdzawym, wołkiem ryżowym i wołkiem zbożowym. W warunkach klimatycznych panujących w Polsce trojszyk gryzący może rozwijać się jedynie w pomieszczeniach zamkniętych. Rozwój populacji tych owadów na wysoką, powodującą poważne straty skalę odbywa się w zakresie temperatur mieszczącym się w zakresie od 28 do 32cstopni Celsjusza.

Żerowanie ? czyli trojszyk w zbożu

Trojszyk gryzący odżywia się przede wszystkim zbożem i jego przetworami, ale w jego diecie znajdują się także orzeszki ziemne, imbir, suszone owoce, fasola i kakao.

Zwyczaje godowe trojszyka gryzącego

Samce, które wcześniej już kopulowały często są pozbawione plemników dlatego w celu uzyskania odpowiedniej ilości plemników samice w trakcie sezonu godowego kopulują z wieloma samcami. Poliandria samic przyczynia się do zwiększenia ich płodności. Kopulacja z wieloma samcami przyczynia się również do zwiększenia zmienności fenotypowej populacji co zwiększa prawdopodobieństwo jej przetrwania w warunkach wysokiej zmienności środowiska. Największe szanse na zapłodnienie samicy trojszyka gryzącego ma samiec, który będzie z nią kopulował jako ostatni ponieważ w trakcie kopulacji samce usuwają część ejakulatu poprzednich samców.  Częstotliwość występowania poliandrii wśród samic różni się pomiędzy poszczególnymi populacjami trojszyka gryzącego. Samce trojszyka gryzącego potrafią samodzielnie zdecydować nasienia którego spośród samców z którymi kopulowały użyją do zapłodnienia swoich jaj. Również samce trojszyka gryzącego są bardzo wybredne w wyborze samic. Preferują one dojrzałe partnerki, które nie odbyły jeszcze żadnej kopulacji. Kopulacja z samicą, która nie kopulowała z innymi samcami znacząco zwiększa szanse samca na zapłodnienie jej samicy. W takim przypadku istnieje spore prawdopodobieństwo, że dany samiec będzie jedynym samcem, z którym będzie kopulowała dana samica. Samce rozróżniają samice, które odbywały już kopulacje od tych, które jeszcze nie kopulowały przy pomocy zapachu zostawianego przez inne samce. Niektóre spośród samców trojszyka gryzącego mają zwiększona ilość receptorów zapachowych, co pozwala im dokonywać lepszych wyborów w kwestii wyboru odpowiedniej partnerki. Szanse na zapłodnienie jaj danej samicy przez samca zwiększa również zostawianie przez niego silniejszego zapachu po kopulacji. Poligamia i poliandria są powszechne wśród trojszyków gryzących.

Poliandryczne samice trojszyka gryzącego mają znacząco więcej potomstwa niż samice nie praktykujące poliandrii. Kopulacja z wieloma partnerami lub partnerkami szczególnie częsta jest w populacjach trojszyka, które cechują się niskim zróżnicowaniem genetycznym. Kopulacja z wieloma partnerami zwiększa prawdopodobieństwo, że przynajmniej jeden z nich będzie zgodny genetycznie i zwiększa różnorodność genetyczną potomstwa. Kopulacje pomiędzy trojszykami gryzącymi pochodzącymi z różnych populacji zazwyczaj prowadzą do powstania większej ilości potomstwa niż kopulacje pomiędzy bardziej spokrewnionymi ze sobą trojszykami z tej samej populacji. Samce trojszyka gryzącego potrafią rozpoznawać spokrewnione ze sobą osobniki trojszyków gryzących, ale samice nie mają takiej umiejętności.

Rozwój trojszyka gryzącego

Składane przez samice trojszyka gryzącego jaja mają od 0,6 do 0,7 milimetra długości i 0,3 do 0,4 milimetra szerokości. Podobni jak w przypadku większości owadów są one białe. Po złożeniu pokryte są one kleistą substancją, do której przyklejone są grudki pokarmu.

Larwa trojszyka gryzącego

Larwy trojszyka gryzącego są białawo żółte i wydłużone. Charakterystyczną cechą larw trojszyka gryzącego są dwa wyraźne haki znajdujące się na końcu odwłoka.

Poczwarki trojszyka gryzącego są białe. Osiągają 3,5 milimetra długości. Przepoczwarzenie trojszyka gryzącego odbywa się w miejscu żerowania larw.

Chrząszcze trojszyka gryzącego mogą żyć od 335 do 450 dni. W tym czasie samice trojszyka gryzącego składają na produktach pokarmowych do 450 jaj. W optymalnych warunkach rozwój pokolenia trwa 20 dni. Czas potrzebny do rozwoju pokolenia trojszyka gryzącego uzależniony jest od wilgotności, temperatury oraz jakości i ilości dostępnego pokarmu. W zapewniających odpowiednią do rozwoju trojszyka gryzącego temperaturę magazynach ogrzewanych może rozwijać się kilka pokoleń tego owada w ciągu roku. Trojszyk gryzący cechuje się wyjątkowo wysoką odpornością na niską wilgotność i może rozwijać się nawet wtedy, gdy wilgotność wynosi jedynie 1 %. W ciepłych pomieszczeniach trojszyki gryzące chętnie latają. Trojszyk gryzący żyje dość długo jak na owada. Dorosłe chrząszcze mogą żyć ponad 3 lata.

Zagrożenia ze strony trojszyka gryzącego

W warunkach dużego zagęszczenia populacji lub braku pokarmu chrząszcze trojszyka gryzącego wydzielają benzochinony. Benzochinony wydzielone przez trojszyki gryzące pochłaniane są przez magazynowane produkty, które przybierają wrzosowy kolor i intensywnie cuchną.

Uszkodzenia znajdujących się w magazynach ziaren powodowane są za równo przez chrząszcze trojszyków gryzących jak i przez ich larwy. Zasiedlanie ziaren przez trojszyka gryzącego następuje szczególnie szybko jeżeli są one zmiażdżone lub połamane. Na nieuszkodzonych nasionach roślin strączkowych larwy trojszyka gryzącego nie rozwijają się. W skutek żerowania trojszyka gryzącego na powierzchniach produktów pojawiają się wylinki larwalne oraz martwe trojszyki gryzące. Obok zmniejszenia masy ziarna trojszyki gryzące powodują również zagrzewania i zawilgocenie ziarna. Ponieważ larwy trojszyka rozpoczynają żerowanie od zarodka ziarna w którym żerowały często traci możliwość kiełkowania. Chrząszcze trojszyka gryzącego z łatwością przegryzają różne rodzaje opakowań w tym między innymi opakowania bawełniane, foliowe i papierowe.

.