Wygląd zewnętrzny

To jednia z nielicznych grup wśród szkodników drewna, zaliczana do rzędu błonkówek. Cechą charakterystyczną tych owadów jest wydłużone, walcowate ciało, zakończone masywnym odwłokiem (u samicy 9 segmentów, u samca 8) o zmiennym zabarwieniu. Owady mogą być czarne, czerwono-czarne, czarno-żółte, granatowoczarne z metalicznym połyskiem. Na końcu odwłoka znajduje się charakterystyczny, lancetowaty lub trójkątny kolec. Pomiędzy tułowiem i odwłokiem znajduje się połączenie, które nie jest tak wąskie jak u os czy szerszeni.

Trzpienniki posiadają 2 pary błoniastych, bardzo wyraźnie żyłkowanych skrzydeł. Dymorfizm płciowy wyrażony jest nie tylko inną kolorystyką u obu płci w obrębie jednego gatunku, ale także pokładełkiem po stronie brzusznej u samicy (prócz kolca). Przedstawiciele tej rodziny cechuje duży rozmiar ciała: od 6 do 40 mm.

Larwy trzpienników żerują w drewnie. Mają walcowate kremowe ciało z wyraźnie zaznaczona, acz słabo zesklerotyzowaną głową. Na tułowiu znajdują się 3 pary brodawkowatych, słabo wykształconych odnóży.

Poczwarka typu wolnego o barwie biało-żółtawej jest esowato wygięta. Tułów i odwłok są dobrze widoczne i mają równą długość, a głowa ściśle przylega do tułowia.

Trzpienniki w pomieszczeniach bardzo szybko latają, wydając przy tym nieprzyjemny, buczący dźwięk. Ponieważ przypominają one szerszenie ludzie reagują na ich obecność bardzo żywiołowo.

Najczęściej spotykane gatunki to:

trzpiennik sosnowiec (Sirex noctilio)
trzpiennik olbrzymi (Urocerus gigas)