Żerdzianka szewc - szkodnik drewna żyjący w lasach iglastych Zwalczanie Szkodników Drewna tło

Żerdzianka szewc

Żerdzianka szewc występuje w drzewostanach iglastych. Najczęściej żeruje ona na uszkodzonych przez śnieg, wiatr, foliofagi i pożary świerkach, a poza nimi również sosnach pospolitych, modrzewiach, limbach, jodłach i kosodrzewinach.


 Żerdzianka szewc

Gdzie występuje żerdzianka szewc

Żerdzianka szewc (Monochamus sutor) jest szeroko rozpowszechniona na terenie Eurazji. Zasięg jej występowania rozciąga się od wybrzeży Atlantyku aż do wybrzeży Oceanu Spokojnego. Północny zasięg występowania żerdzianki szewc skorelowany jest z północnym zasięgiem występowania lasów iglastych. Południowy zasięg występowania żerdzianki szewc sięga do Morza Śródziemnego, północnego Kaukazu, Chin, Mongolii, Korei i Japonii. Na terenie Polski żerdzianka szewc pojawia się głównie na terenach górskich oraz na pogórzu. 

W górach żerdzianka szewc może pojawiać się aż do wysokości wynoszącej 2200 metrów nad poziomem morza co jest wartością znacząco wyższą od większości występujących w Polsce szkodników drewna. Na przykład zasięg występowania kłopotka czarnego sięga do 2000 metrów nad poziomem morza co na tle innych owadów i tak jest wysoką wartością. Blisko spokrewniona z żerdzianką szewc żerdzianka krawiec pojawia się jedynie do wysokości wynoszącej 1800 metrów nad poziomem morza. Nadobnica alpejska występuje do wysokości wynoszącej 1500 metrów nad poziomem morza. Rzemlik plamisty występuje jedynie do wysokości wynoszącej 1100 metrów nad poziomem morza. Cioch barwny, spuszczel pospolity, szczapówka bruzdkowana występują do wysokości 1000 metrów nad poziomem morza. Rzemlik topolowiec występuje do wysokości wynoszącej 900 metrów nad poziomem morza, a wykarczak sosnowiec występuje do wysokości wynoszącej 700 metrów nad poziomem morza. Wiele gatunków szkodników drewna pojawia się wyłącznie na terenach nizinnych. Z kolei żerdzianka szewc na terenach nizinnych występuje tylko lokalnie.

Żerowanie jakie drewno atakuje żerdzianka szewc 

Żerdzianka szewc występuje w drzewostanach iglastych. Najczęściej żeruje ona na uszkodzonych przez śnieg, wiatr, foliofagi i pożary świerkach, a poza nimi również sosnach pospolitych, modrzewiach, limbach, jodłach i kosodrzewinach. Foliofagami nazywamy owady odżywiające się igłami oraz liśćmi. Żerowanie żerdzianki szewc odbywa się w nieokorowanych pozostałościach pozrębowych, drzewach świeżo ściętych oraz w uszkodzonych, osłabionych lub martwych drzewach stojących. Żerdzianka szewc najliczniejsza jest w drzewostanach młodych i w średnim wieku znajdujących się w dobrze nasłonecznionych miejscach. Najczęściej żeruje ona w drzewach mających od 8 do 25 centymetrów średnicy. 

Jak wygląda żerdzianka szewc - morfologia szkodnika

Osobniki dorosłe żerdzianki szewc mają od 14 do 28 milimetrów długości. Ich czarno lub ciemnobrązowe ciała lekko połyskują. Na przedpleczu oraz głowie żerdzianki szewc znajdują się plamki, które utworzone są z jasnych włosów, a na jego bokach zębowate wyrostki. Na tarczce znajduje się gęste, żółte owłosienie. Na środku tarczki znajduje się naga linia.

Powierzchnia pokryw żerdzianki szewc jest równa i pozbawiona poprzecznego wgniecenia. Na pokrywach tego drewnożernego owada znajdują się białe plamki włosów, które nierzadko w tym zwłaszcza w przypadku samic układają się w poprzeczne przepaski. Czułki samic są nieco dłuższe od ich ciał. Od trzeciego członu są one białawo-szaro obrączkowane. Czułki samców są dwu, a nawet dwu i pół krotnie dłuższe od czułków samic.

Jaja składane przez samice żerdzianki szewc mają 3,8 milimetra długości. Są one lekko wygięte, białe i matowe. Larwy żerdzianki szewc osiągają do 45 milimetrów długości. Długość głowy larw żerdzianki szewc jest półtora razy większa od jej szerokości. Na brzusznych poduszkach segmentów odwłokowych tego drewnojada znajdują się miniaturowe, lecz mimo to wyraźnie widoczne kolce.

Poczwarki żerdzianki szewc osiągają od 20 do 26 milimetrów długości. Odwłok poczwarki żerdzianki szewc zakończony jest dobrze rozwiniętymi, a na wierzchu zesklerotyzowanymi kolcami. Czułki poczwarek są bardzo długie. Czułki samic poczwarek żerdzianki szewc są dwukrotnie zwinięte a czułki samców czterokrotnie. Odwłok poczwarek żerdzianki szewc zakończony jest dobrze rozwiniętymi, a na wierzchołku schitynizowanymi kolcami.

Żerdzianka szewc - rozmnażanie się i rozwój 

Osobniki dorosłe żerdzianki szewc pojawiają się od połowy czerwca do lipca. Pojedyncze osobniki można spotkać również we wrześniu. Przed kopulacją odbywają one żer dojrzewający w koronach drzew. Podczas żeru regeneracyjnego te drewnożerne owady płatowo obgryzają korę na grubszych gałęziach, a cieńsze obrączkują. Żerowanie tych drewnożernych owadów koncentruje się w wierzchołkowych częściach strzały. Samice żerdzianki szewc składają jaja pojedynczo w lejkowatych jamkach, które wygryzają w korze za pomocą żuwaczek.

Larwy tego drewnożernego owada wylęgają się z jaj po upływie około dwóch tygodni. Początkowa faza żerowania tych odżywiających się drewnem larw odbywa się w kambium i łyku, a później ich żerowanie przenosi się do powierzchniowych warstw drewna. Chodniki drążone przez larwy żerdzianki szewc mają kręty kształt, a na końcu placowato się rozszerzają. Po upływie od 3 do 5 tygodni żerowania larwy żerdzianki szewc wgryzają się w drewno poprzez owalny otwór mający wymiary 2 na 6 milimetrów. Regularnie powracają one jednak pod korę w której poszerzają swoje placowate żerowisko oraz wyrzucają przez wygryziony w korze otwór białe wiórki. Owalne chodniki larw żerdzianki szewc osiągają do 150 milimetrów długości i 8 milimetrów szerokości. W cieńszych drzewach chodniki drążone przez te robaki w drewnie przebiegają przez cały przekrój poprzeczny pnia. W grubszych drzewach chodniki drążone przez te drewnożerne robaki mają łukowaty kształt i dochodzą do głębokości wynoszącej od 3 do 4 centymetrów. Prawidłowości te nie dotyczą drzew leżących.

Podczas składającego się z pięciu stadiów rozwojowych te drewnożerne larwy czterokrotnie linieją. Po przezimowaniu larwy żerdzianki szewc sporządzają kolebkę poczwarkową znajdująca się na końcu chodnika. Kolebka ta ma wymiary wynoszące 13 na 40 na 50 milimetrów. Przepoczwarzenie larw tego żerującego w drewnie owada odbywa się w maju lub w czerwcu. Stadium poczwarki rwa 2-3 tygodnie. Świeżo wylęgnięte osobniki dorosłe wygryzają się na zewnątrz poprzez koliste otwory wylotowe mające od 6 do 7 milimetrów średnicy. Rozwój żerdzianki szewc trwa od roku do trzech lat w zależności od warunków zewnętrznych. Najdłuższy trzyletni czas rozwoju powszechny jest zwłaszcza na obszarach górskich.

Szkody wyrządzane przez żerdziankę szewc

Żerdzianka szewc to wyjątkowo groźny owad żerujący w drewnie. Niszczy zwłaszcza drzewostany świerkowe, które zostały osłabione lub uszkodzone przez różnego rodzaju czynniki za równo biotyczne jak i abiotyczne.

Szkody wyrządzają za równo larwy żerdzianki szewc jak i osobniki dorosłe. Osobniki dorosłe niszczą zwłaszcza drobne gałązki, które na skutek ich działalności obłamywane są przez wiatr. Nierzadko zdarza się, że szkody powodowane przez żerdzianki przewyższają szkody wywoływane przez cetyńce. Uszkodzenia powodowane przez larwy żerdzianki szewc są bardzo poważne. Wartość techniczna drewna w którym żerowały znacząco się obniża.

 

Zapobieganie szkodom wyrządzanym przez szkodnika

Zapobieganie szkodom wyrządzanym przez żerdziankę szewc polega przede wszystkim na zastosowaniu drzew pułapkowych.


Ocena: 3.3/5 - 4